Η ψυχική υγεία στο απόσπασμα

αναδημοσίευση από τη Free Sunday

Καταστροφικό πλήγμα στον ψυχισμό των ενηλίκων και των παιδιών έχει προκαλέσει ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης, με τους ψυχιατρικούς ασθενείς να είναι οι πρώτοι που πληρώνουν το βαρύτερο τίμημα, καθώς κινδυνεύουν να μείνουν στο δρόμο, αν κλείσουν –από έλλειψη χρηματοδότησης– οι μονάδες του προγράμματος αποασυλοποίησης «Ψυχαργώς», ή να στοιβαχτούν σαν ανθρώπινα σκουπίδια στα ψυχιατρεία. Όπως επισημαίνουν οι καθηγητές της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, είναι ιστορικά διαπιστωμένο πως οι οικονομικές κρίσεις πλήττουν πρώτα τους ψυχικά πάσχοντες και παράλληλα πυροδοτούν την αύξηση των φυλετικών διακρίσεων και του ρατσισμού, κάτι που στη χώρα μας επιβεβαιώνεται ατράνταχτα από την άνοδο της Χρυσής Αυγής. Η τελευταία, όπως εξηγούν οι ειδικοί, αποτελεί ένα μόρφωμα που δηλητηριάζει με τη βία την οποία πρεσβεύει την ψυχή των εφήβων και των παιδιών και καταστρέφει τον κόσμο και τα οράματα της νέας γενιάς. 

Ηλικιακός ρατσισμός 

«Εκτός από την ξενοφοβία και το ρατσισμό ενάντια στους αλλοδαπούς μετανάστες, θα υπάρξει και γεροντικός ρατσισμός. Η κοινωνία που ματώνει να πληρώσει τους φόρους θα βλέπει με μισό μάτι τους συνταξιούχους, θεωρώντας τους βάρος, και την ίδια στιγμή ο πολιτικοί θα κοιτούν να κόψουν κι άλλο τις συντάξεις και τα αναπηρικά επιδόματα, αφήνοντας ξεκρέμαστες τις οικογένειες τόσων ανέργων που ζουν με τη σύνταξη του παππού ή της γιαγιάς» επισημαίνει στην «F.S.» ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής Δημήτρης Πλουμπίδης. Οι αλλεπάλληλες μειώσεις των συντάξεων και των αναπηρικών επιδομάτων, που έχουν στοχοποιηθεί και από την τρόικα, αποτελούν κατά τον ειδικό ωρολογιακή βόμβα που απειλεί να διαλύσει την κοινωνική συνοχή, αφού πολλές από τις 430.000 ελληνικές οικογένειες χωρίς ούτε ένα εργαζόμενο μέλος ζουν από αυτά τα χρήματα, και αν, για παράδειγμα, η σύνταξη από τα 550 ευρώ ψαλιδιστεί στα 250 ευρώ, θα πεινάσουν. «Έτερη ωρολογιακή βόμβα που απειλεί να σκάσει στα χέρια των κυβερνώντων και να διαλύσει τα θεμέλια του κοινωνικού ιστού είναι οι χιλιάδες ανοϊκοί παππούδες και γιαγιάδες που θα βρεθούν στο δρόμο αν η οικογένεια δεν έχει χρήματα να πληρώσει για κάποιο φροντιστή, ενώ οι ψυχικά πάσχοντες θα επιστρέψουν στα ψυχιατρεία, όπου το κόστος νοσηλείας είναι δυσβάσταχτο» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Πλουμπίδης. Ο ίδιος πριν από ένα χρόνο είχε επισημάνει τον κίνδυνο να γεμίσουν οι δρόμοι με ψυχοπαθείς που θα υποτροπιάσουν, εφόσον δεν θα παίρνουν τα φάρμακά τους, και είχε προβλέψει πως αν κλείσουν από έλλειψη πόρων τα Κέντρα Ημέρας και οι ξενώνες του προγράμματος «Ψυχαργώς», θα αναπολήσουμε την εποχή των ασύλων, αφού κατά παράφραση του Καβάφη «τα άσυλα θα ήταν μια κάποια λύση».

Το βάρος στα παιδιά

 
Μεγαλύτερο αντίκτυπο πάντως έχει η οικονομική κρίση στα παιδιά, που δέχονται διπλάσιο βάρος σε σύγκριση με τους ενήλικες. Όπως εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής Δημήτρης Αναγνωστόπουλος, οι ανήλικοι είναι αποδέκτες των επιπτώσεων της κρίσης τόσο στους ίδιους όσο και στους γονείς τους. «Ο έφηβος πρέπει να έχει υγιή πρότυπα ταύτισης. Τι πρότυπο μπορεί να είναι ο άνεργος γονιός; Τι πρότυπα μπορούν να βρουν τα ελληνόπουλα όταν 430.000 οικογένειες δεν έχουν ούτε ένα εργαζόμενο μέλος;» διερωτάται ο κ. Αναγνωστόπουλος. Καταλυτική επίδραση στον ψυχισμό των εφήβων έχει και η προβολή της βίας, εξηγεί ο κ. Αναγνωστόπουλος, επισημαίνοντας πως μέσα από τα συχνά περιστατικά φυλετικών διακρίσεων σε βάρος των αλλοδαπών μεταναστών με πρωταγωνιστές τα μέλη και τους βουλευτές της Χρυσής Αυγής η βία γίνεται καθημερινό φαινόμενο και εξελίσσεται σε δηλητήριο που σκοτώνει τη σκέψη και τινάζει στον αέρα τον κόσμο των παιδιών. «Παλαιότερα είχαμε το χουλιγκανισμό στα γήπεδα, τώρα έχουμε τον νεο-φασισμό της Χρυσής Αυγής, που προβάλλεται μέσα από τα media και τις lifestyle τηλεοπτικές εκπομπές, καταστρέφοντας την κοινωνία» τονίζει ο κ. Αναγνωστόπουλος. 

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, τη χαριστική βολή στα παιδιά δίνει η κατάρρευση του εκπαιδευτικού συστήματος, που ακολουθεί πιστά τα χνάρια της καταστροφικής πορείας της δημόσιας υγείας. «Το σχολείο είναι η δεύτερη και τελευταία ευκαιρία για τα παιδιά των δυσλειτουργικών οικογενειών να ορθοποδήσουν, και η κατάρρευση της παιδείας τούς τη στερεί» λέει ο αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής. Την ίδια ώρα τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας των δήμων προσπαθούν να εξυπηρετήσουν τις αυξημένες ανάγκες των πολιτών που βρίσκονται στα πρόθυρα της κατάθλιψης, καθώς έχουν να αντιμετωπίσουν τα χαράτσια, την έκρηξη της ανεργίας και την απολυτη αβεβαιότητα για το αύριο. «Στο πανεπιστημιακό Κέντρο Ψυχικής Υγείας του Βύρωνα δεχόμαστε 700 ενήλικες και 400 παιδιά το μήνα. Η αναμονή για τα παιδιά φτάνει τους 2-3 μήνες, ενώ στους ενήλικες έχει μειωθεί στις 3 εβδομάδες, και έχουμε τεράστια αύξηση όσον αφορά την προσέλευση ανέργων που έμειναν ανασφάλιστοι ή πρόκειται να χάσουν άμεσα την ασφαλιστική τους κάλυψη και έχουν βυθιστεί στην απελπισία» επισημαίνει ο Δημήτρης Πλουμπίδης, που διευθύνει το κέντρο.

Θερίζει η κατάθλιψη

 
Και ενώ ολόκληρο το έθνος βιώνει μια βαθιά θλίψη εξαιτίας των δραματικών επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης, επιδεικνύοντας, σύμφωνα με τον καθηγητή Ψυχιατρικής Γιώργο Χριστοδούλου, ένα υψηλότατο ποσοστό απαντοχής (ικανότητας προσαρμογής στα νέα δεδομένα), η κατάθλιψη εξελίσσεται παγκοσμίως σε Νο 1 αιτία ψυχικής αναπηρίας. Σήμερα ένας στους δέκα Έλληνες πάσχει από κατάθλιψη, η οποία διεθνώς αποτελεί βασική αιτία αυτοκτονίας. Παγκοσμίως κάθε χρόνο αυτοκτονούν ένα εκατομμύριο άνθρωποι και σε κάθε αυτοκτονία αντιστοιχούν 20 απόπειρες. Παγκοσμίως και στην Ελλάδα λιγότεροι από 25% των καταθλιπτικών ασθενών υποβάλλονται σε θεραπεία, γεγονός που οδηγεί τους πάσχοντες σε υποτροπές, οι οποίες ταλαιπωρούν τους ίδιους, την οικογένεια, όλη τη γειτονιά, και επιβαρύνουν με μεγάλες δαπάνες υγείας τον δημόσιο κορβανά.

Μεγάλη πληγή για τον εύθραυστο ψυχισμό των ανθρώπων που βιώνουν μια οικονομική κρίση αποτελεί η ανεργία, ενώ έρευνα του ψυχίατρου Ορέστη Γιωτάκου έδειξε πως 1% αύξηση της ανεργίας οδηγεί σε ισόποση αύξηση των αυτοκτονιών και των ανθρωποκτονιών. Παράλληλα διαπιστώθηκε πως τα χρέη είναι πολύ επιβαρυντικά για την ψυχική υγεία, ενώ η φτώχεια δρα καθοριστικά στις σκέψεις για αυτοκτονία. Από τη δική του πλευρά, ο επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Φουντουλάκης επισημαίνει τους κινδύνους που εγκυμονεί για την κοινωνία ο αποκλεισμός των ψυχιατρικών ασθενών από την τακτική ιατρική παρακολούθηση και τη φαρμακευτική θεραπεία: «Κλείνουν νοσοκομεία, μειώνονται οι διαθέσιμες κλίνες και τα εξωτερικά ιατρεία, με τους ψυχικά ασθενείς να περιμένουν σε λίστες αναμονής για μήνες και να μην μπορούν να πάρουν τα φάρμακά τους. Πρόκειται για ένα επικίνδυνο φαινόμενο, που θα οδηγήσει μακροπρόθεσμα στην αύξηση των αναπηριών κάθε είδους (ψυχικών και σωματικών). Επίσης, φοβάμαι πως η ανέχεια, σε συνδυασμό με την αφόρητη ψυχολογική πίεση που υφίστανται κυρίως οι οικονομικά ασθενέστεροι, θα οδηγήσει σε εκρήξεις θυμού και χαοτική βία στις υποβαθμισμένες γειτονιές της Αττικής και στις φτωχές περιοχές της αγροτικής περιφέρειας».