Η Ψυχική Υγεία μπροστά στις εκλογές του Γενάρη του 2015

Αντώνης Δημάκης,

Αγγελική Συλλιγαρδάκη

(πρώην συνδικαλιστές στην Ψυχική Υγεία, στο Σωματείο Εργαζόμενων στο Περιβολάκι και στο Σωματείο Εργαζόμενων σε φορείς Ψυχικά Ασθενών και Ευαίσθητων Κοινωνικά Ομάδων -ΣΕΨΑΕΚΟ- αντίστοιχα)

Η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ απέτυχε να δώσει παράταση ζωής στον εαυτό της και μετά την αποτυχία εκλογής ΠτΔ ανακοίνωσε ότι πάμε σε εκλογές στις 25 Ιανουαρίου.

Η πιο λαομίσητη, ομολογουμένως κυβέρνηση της μεταπολίτευσης προσπαθεί να εκβιάσει μέσω του φόβου, της ισλαμοφοβίας –πιο πρόσφατα– και ενός αχταρμά τρομοκράτησης και ψεμάτων μια «πετσοκομμένη» νίκη των αντιμνημονιακών δυνάμεων και ειδικότερα του ΣΥΡΙΖΑ – ο οποίος είναι πρώτο κόμμα με διαφορά σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Το ψαλίδισμα του ποσοστού νίκης του ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκεται έτσι ώστε στη συνέχεια οι δυνάμεις της σημερινής συγκυβέρνησης να προσπαθήσουν να μετατρέψουν μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (ή μια κυβέρνηση με πυρήνα το ΣΥΡΙΖΑ) σε «αριστερή παρένθεση» και μετά … business as usual, με ακόμα μεγαλύτερη καταστολή και ξεδιάντροπη υπερεκμετάλλευση των εργαζόμενων – όσων από εμάς είμαστε ακόμα τέτοιοι.

Υπουργείο Διάλυσης της Υγείας
ή τι ζήσαμε τα τελευταία 5 χρόνια στο χώρο της ψυχικής υγείας

Το «μαύρισμα» των μνημονιακών δυνάμεων στις εκλογές της 25^ης Γενάρη πρέπει να είναι «αυτονόητο» για τους εργαζόμενους στην ψυχική υγεία.

Ο χώρος της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα είχε πάντα σοβαρά προβλήματα. Αυτό που ζήσαμε όμως τα τελευταία 5 χρόνια, δεν μπορεί να περιγραφεί με άλλη λέξη από την βαρβαρότητα.

Αποκορύφωμα της εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών στην ψυχική υγεία είναι η προσπάθεια για το βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων με τη δικαιολογία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης [1,2]!

Πριν από αυτό «απολαύσαμε» υπουργούς και υφυπουργούς, διευθυντές, γραμματείς και φαρισαίους κυριολεκτικά να διαλύουν και να οδηγούν σε λουκέτα δομές και υπηρεσίες μέσω της υποχρηματοδότησης και της παροχής ασυλίας σε πολλές από τις διοικήσεις των ΝΠΙΔ της ψυχικής υγείας που στην πλειοψηφία τους ροκάνιζαν επιδοτήσεις και αυθαιρετούσαν απέναντι στους εργαζόμενους και στους λήπτες των υπηρεσιών[3].

Τρομοκρατία στους χώρους εργασίας, απολύσεις και μειώσεις μισθών ,εργαζόμενοι που δουλεύουν απλήρωτοι σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και 10 ή 13 μήνες, λειτουργία δομών με λιγότερο προσωπικό και από τα όρια ασφαλείας και τελικά πλήρης υποβάθμιση των περισσότερων δομών σε κέντρα φύλαξης με αποτέλεσμα την κατάρρευση του θεραπευτικού έργου. Αυτή είναι η ψυχική υγεία την εποχή των μνημονίων.

Εργαζόμενοι, σωματεία και φορείς καταγγείλαμε και κινητοποιηθήκαμε δεκάδες φορές ενάντια στη διάλυση των δομών ψυχικής υγείας, ενώ καταγγείλαμε και συγκεκριμένα σκάνδαλα κατάχρησης χρημάτων, κραυγαλέα παράνομων απολύσεων κοκ [4].

Με τις κινητοποιήσεις δώσαμε παράταση ζωής σε μια σειρά δομές, αναβάλαμε απολύσεις και περικοπές μισθοδοσίας. Δεν καταφέραμε όμως να ανατρέψουμε τις επιταγές των μνημονίων για τον κλάδο μας.

Στην πραγματικότητα κανένας κλάδος δεν κατάφερε να αποκρούσει τις επιθέσεις των μνημονιακών κυβερνήσεων. Την έλλειψη συντονισμού και γενικών απεργιών διαρκείας, δηλαδή την απουσία σοβαρού και μαχητικού σχεδίου αντίστασης από τη μεριά των συνδικαλιστικών ηγεσιών, την πληρώσαμε τελικά όλοι, ανεξαρτήτως χώρου εργασίας.  

Όσον αφορά στα σκάνδαλα, οι επικεφαλείς του ΥΥΚΑ, δήλωναν κάθε φορά με μέγιστη υποκρισία ότι υπάρχουν και ότι θα αποδοθούν ευθύνες, για να μην κάνουν στη συνέχεια τίποτε και να τα κουκουλώσουν.

Η συνέχεια που μας επιφύλασσαν ήταν επιστροφή στην Ελλάδα του ’50 για την πλειοψηφία των εργαζομένων και των ληπτών σε μια προσπάθεια πλήρους ιδιωτικοποίησης της ψυχικής υγείας. Η δημιουργία της ΕΣΑΝ Α.Ε. στο χώρο της Υγείας δεν αφήνει άλλωστε καμία αμφιβολία για τις προθέσεις και τα σχέδια τους και για την Ψυχική Υγεία[5].  

Τι θα σήμαινε η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ

Όλο το προηγούμενο διάστημα σε όποια μάχη δώσαμε οι μόνες δυνάμεις που μας στήριξαν, ήταν κόμματα και οργανώσεις της Αριστεράς. Σε αυτό χρειάζεται να είμαστε ξεκάθαροι.

Σήμερα μας δίνεται η δυνατότητα να εκλέξουμε μια αριστερή κυβέρνηση. Μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ η οποία να σταματήσει την επίθεση στους μισθούς και τα δικαιώματα μας και να βάλει φρένο στη διάλυση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

Όμως αρκεί η ψήφος μας για να σταματήσει η επίθεση;

Είναι άμεση ανάγκη να δοθεί λύση και απαντήσεις από μια κυβέρνηση της Αριστεράς σε όλα τα προβλήματα που έχουν συσσωρευθεί τα τελευταία χρόνια στην Ψυχική Υγεία ώστε να βγει από τη ζώνη του λυκόφωτος. Αντί να χαροπαλεύουμε με τις περικοπές και τις ελλείψεις, να μετατρέψουμε τις δομές σε χώρους που θα παρέχεται πραγματικά θεραπευτικό έργο ανεμπόδιστα και δεν θα υπολειτουργούν χωρίς να προσφέρουν ούτε καν τα ελάχιστα αναγκαία.

Γι’ αυτό, πέρα από την εκλογική στήριξη στο ΣΥΡΙΖΑ που χρειάζεται να δώσουμε έτσι ώστε να μπορέσει να γίνει κυβέρνηση, είναι σημαντικό στη συνέχεια να διεκδικήσουμε να ικανοποιηθούν τα αιτήματά μας – σταδιακά ασφαλώς και δίνοντας χρόνο στη νέα κυβέρνηση, αλλά με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Και διεκδικώντας, ταυτόχρονα, οι εργαζόμενοι στην Ψυχική Υγεία και τα σωματεία των ληπτών να έχουμε έναν ενεργό και αποφασιστικό ρόλο στην επίλυση των προβλημάτων και στο χτίσιμο μιας Ψυχικής Υγείας αντάξιας των αναγκών που υπάρχουν.

Να ξέρουμε πάντως ότι μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν θα λύσει τα προβλήματα της ψυχικής υγείας με «μαγικό» τρόπο. Αντιθέτως, καθώς θα βρεθεί κάτω από την τεράστια πίεση των δανειστών, των εγχώριων συνεργατών τους και του κεφαλαίου συνολικά, θα τείνει να κάνει συμβιβασμούς και παραχωρήσεις.

Σε ποιών τελικά την πίεση θα υποχωρήσει; Στους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα ή στους δανειστές, στους τραπεζίτες, στους εφοπλιστές και κάθε είδους μεγαλοεπιχειρηματίες που θα απειλούν με μποϋκοτάζ την ελληνική οικονομία; Η έκβαση αυτής της μάχης εξαρτάται και από εμάς. Η διαρκής πίεση, ο αποφασιστικός και οργανωμένος δικός μας ρόλος, είναι και ο μόνος τρόπος ώστε να περιορίσουμε την πιθανότητα να έρθουμε αντιμέτωποι με νέους ‘διαχειριστές’ των προβλημάτων μας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ανεξάρτητα από τις προθέσεις του – για τις οποίες δεν έχουμε λόγο να αμφιβάλουμε ότι είναι υπέρ των εργατικών και λαϊκών συμφερόντων – έχει αποδείξει ότι είναι ευάλωτος στις πιέσεις «από τα δεξιά». Οι διαρκείς αλλαγές στο πρόγραμμά του από τον Μάη του 2012 μέχρι σήμερα το αποδεικνύουν όπως και οι εκλογικές συνεργασίες με πρώην επιφανή στελέχη του ΠΑΣΟΚ κ.α. (Τζάκρη, Βουδούρη, Παραστατίδη, Κοτζιά κοκ). Την ίδια στιγμή όμως ως κυβέρνηση θα προσπαθεί να ικανοποιεί και τα αιτήματα των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων, με την στήριξη των οποίων άλλωστε αναδείχτηκε σε κυβέρνηση. «Πού θα κάτσει η μπίλια» εξαρτάται από την δική μας προετοιμασία ως εργαζόμενοι και τον βαθμό που θα φτάσουν οι δικές μας πιέσεις.

Τι ζητάμε και πως θα το πετύχουμε 

• Διερεύνηση όλων των σκανδάλων που έχουν καταγγελθεί στα ΝΠΙΔ στην ψυχική υγεία για κατάχρηση των χρημάτων που προέρχονται από κρατικά κονδύλια και ΕΣΠΑ, για παράνομες απολύσεις, κακοδιαχείριση, παράνομη παρακράτηση συντάξεων κοκ. και παραδειγματική τιμωρία των ενόχων.
• Ένταξη όλων των δομών ψυχικής υγείας στο ΕΣΥ ώστε να είναι κομμάτι ενός ενιαίου και σχεδιασμένου τομέα της Υγείας που θα καλύπτει τις υπάρχουσες ανάγκες. Αυτό σημαίνει οι δομές, μικρές και μεγάλες, ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ, που υφίστανται σήμερα, να έχουν διοικήσεις όχι ιδιωτών αλλά του δημοσίου και με πλήρη κρατική χρηματοδότηση. Εφόσον υπάρχουν ιδιώτες που επιθυμούν να παρέχουν αντίστοιχες υπηρεσίες να το κάνουν ανεμπόδιστα όμως δίχως καμιά κρατική μορφή χρηματοδότησης που πρέπει να είναι κομμάτι μιας κοινωνικής πολιτικής δημοσίων επενδύσεων(επιδοτήσεις, ΕΣΠΑ, προϋπολογισμός κλπ.).
• Ένταξη των εργαζομένων σε αυτό το ενιαίο και δημόσιο σύστημα. Αποκατάσταση των μισθών και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
• Εργαζόμενοι και επιστημονικό προσωπικό που έχουν συμβάλει με πολύχρονη εργασία και με την εμπειρία τους στην Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση (ασχέτως να απολύθηκαν ή παραιτήθηκαν) να έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν στην παραπάνω διαδικασία επανασχεδιασμού της Ψυχικής Υγείας. Αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας διότι την ουσία της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης την υπερασπίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια στην πράξη κατά κανόνα μόνο οι εργαζόμενοι.
• Όλες οι παραπάνω διαδικασίες (σχεδιασμός, παρακολούθηση χρηματοδότησης, καταγραφή αναγκών, προσλήψεις προσωπικού κλπ) να γίνουν με πλήρη διαφάνεια και έλεγχο από τους ίδιους τους εργαζόμενους, τα σωματεία τους και τους άμεσα ενδιαφερόμενους φορείς (πχ σύλλογοι ληπτών και οικογενειών).
• Συμμετοχή και αποφασιστικό λόγο των εργαζομένων, των συλλόγων ληπτών και οικογενειών και όλων των άμεσα εμπλεκόμενων φορέων στη διοίκηση των δομών ψυχικής υγείας. Αυτό βάζει τις βάσεις ώστε να μην αναπαραχθεί το μοντέλο του δημοσίου της διαφθοράς και να ενισχυθεί η απρόσκοπτη επιστημονική εργασία, η πρόληψη, η περίθαλψη και οι ανθρώπινες συνθήκες ζωής και εργασίας εργαζόμενων και ληπτών.
• Δημιουργία των υποδομών που προβλέπονται για την πραγματική επιτυχία της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης (κοινοτικές δομές, τομεοποίηση, πρόσληψη επαγγελματιών κλπ) ώστε το κλείσιμο των μεγάλων ψυχιατρείων να μην έρθει κατ’ εντολή διορισμένων διοικήσεων που δεν λογοδοτούν πουθενά, έχοντας ως αποτέλεσμα το στοίβαγμα των ληπτών στις κλινικές-όπως συμβαίνει τώρα- ή το πέταμά τους στο δρόμο, αλλά να είναι απόφαση των ίδιων και των εργαζόμενων σε αυτά και ένα πραγματικό επόμενο βήμα της ίδιας της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης. 
• Οριστική κατάργηση της παρακράτησης των συντάξεων, έστω και σαν πιθανότητας, με νόμο. Η ανεξαρτησία -και η οικονομική- είναι σημαντικό κομμάτι στην προσπάθεια των ληπτών να λειτουργούν και να έχουν μια φυσιολογική ζωή. Οι ανάγκες νοσηλείας και παροχής βασικών μέσων διαβίωσης από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας πρέπει να βασίζεται στην κοινωνική ασφάλιση και όχι στην τσέπη του καθενός.

Για να μπορέσουν τα παραπάνω αιτήματα να υλοποιηθούν καλούμαστε πρώτα να ψηφίσουμε ΣΥΡΙΖΑ, αλλά στη συνέχεια, να μην μείνουμε θεατές περιμένοντας απλά μια πιο «χρηστή» διαχείριση. Να διεκδικήσουμε οργανωμένα και αποφασιστικά την υλοποίηση όλων των αιτημάτων μας – στην πλειοψηφία των οποίων άλλωστε ο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι σήμερα έχει δηλώσει σύμφωνος. Οι συντονισμένοι αγώνες της προηγούμενης περιόδου στο χώρο της Ψυχικής Υγείας, της Ειδικής Αγωγής και Κατά των Εξαρτήσεων είναι πολύτιμη παρακαταθήκη για το πώς θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε σε επόμενη φάση. Σίγουρα θα χρειαστεί να γίνουν συσκέψεις σε όλους τους χώρους που αφορούν τα προβλήματα αυτά ώστε να είμαστε έτοιμοι να προτείνουμε ένα σχέδιο, να απαιτήσουμε συγκεκριμένες λύσεις αλλά και να πιέσουμε προς αυτές χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα μέσα που έχουμε ως εργαζόμενοι, κλιμακώνοντας κάθε φορά τη δράση μας.

 [1] Ψυχική υγεία: Ο μνημονιακός κανιβαλισμός είναι εδώ http://diktio.org/node/1065

[2] Το βίαιο κλείσιμο των ψυχιατρείων και η οικονομική κρίση στην Ελλάδα http://psyspirosi.blogspot.gr/2014/12/blog-post_20.html

[3]  Συνταγή κλεισίματος Μονάδας Ψυχικής Υγείας με τρία απλά βήματα http://psi-action.blogspot.gr/2012/10/blog-post_28.html

[4] Τα σκάνδαλα στις ΜΚΟ ψυχικής υγείας, οι ανυποψίαστοι υπουργοί υγείας και τα σοκαρισμένα ΜΜΕ http://psi-action.blogspot.gr/2014/05/blog-post.html, http://www.xekinima.org/arthra/view/article/dikaiosi-gia-toys-ergazomenoys-toy-kentroy-imeras-lo/,

[5] Παραδίδουν όλο το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) σε μια ιδιωτική εταιρεία  http://syntergpsyex.blogspot.gr/2014/09/blog-post_31.html