ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

ΟΤΑΝ ΤΟ ΒΙΑΙΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΓΙΝΕΤΑΙ Ο ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΤΟΥ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΟΥ ΜΕ ΚΑΤΑΣΤΡΑΤΗΓΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ ΚΑΙ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Η κατάσταση που επικρατεί την τελευταία περίοδο στο ΨΝΑ (Δαφνί), όπως και στο γειτονικό Δρομοκαίτειο, σηματοδοτεί τους «τίτλους τέλους» όχι απλά των δυο ψυχιατρείων, αλλά της όποιας έννοιας δημόσιας ψυχικής υγείας σ΄ αυτή τη χώρα. 

Η υπόθεση της ασθενούς, που νοσηλεύεται σε ψυχιατρικό τμήμα του ΨΝΑ, η οποία, σύμφωνα με την έγγραφη καταγγελία των συγγενών της,  υπέστη  ποικίλων ειδών κακοποίηση αντί για θεραπευτική προσέγγιση  - υπόθεση που  πήρε μια πλατειά δημοσιότητα – πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψιν. Αρκεσε το θάρρος και η παρρησία κάποιων συγγενών για να σπείρει αυτή η καταγγελία αναστάτωση και πανικό στη Διοίκηση του ΨΝΑ και στο Υπουργείο, που προσπαθούν, από την πρώτη στιγμή, να διαστρεβλώσουν προθέσεις, διαδικασίες και περιεχόμενα και να παρουσιάσουν, ως συνήθως, το «θύμα ως θύτη». 

Είναι ακριβώς αυτές τις διάχυτες, στον κυρίαρχο ιδρυματικό θεσμό, κατασταλτικές και απανθρωποποιητικές πρακτικές, που θα έπρεπε να αμφισβητήσει και να ξεπεράσει μια πραγματική ψυχιατρική μεταρρύθμιση, αν ποτέ είχε γίνει. 

Όχι μόνο πραγματική μεταρρύθμιση ποτέ δεν έγινε, αλλά ζούμε, αυτή την περίοδο, την συστηματική κατεδάφιση και αυτού ακόμα του ιδρυματικού μορφώματος που, μέσα από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, μεταλλάσσεται περαιτέρω, βγάζοντας όλο και πιο συχνά στην επιφάνεια τις πιο κατασταλτικές και αντιθεραπευτικές πλευρές του. 

Οι ακραίες κατασταλτικές μέθοδοι, αυτές που ασκούνται (όπως, μεταξύ πολλών άλλων, στο λεγόμενο 7^ο περίπτερο) και αυτές που έχουν προταθεί, όπως η βιδωμένη στο έδαφος πολυθρόνα πάνω στην οποία θα είναι δεμένος ο ασθενής (που καταδικάστηκε και από την ίδια την Επιτροπή Προστασίας Δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων), αλλά και τα βιδωμένα στο πάτωμα κρεβάτια αλλού,  δεν είναι κάτι καινούργιο. 

Η υποκρισία, ωστόσο, της εξουσίας φτάνει σε όλο της το μεγαλείο όταν ο εντεταλμένος  για το fast track κλείσιμο του ΨΝΑ και του Δρομοκαιτείου και διορισμένος από τον Αδωνι Γεωργιάδη Διοικητής, Παύλος Θεοδωράκης, που απουσιάζει συνήθως τις πρωινές ώρες από το νοσοκομείο, λειτουργώντας με πρακτικές τηλε-διοίκησης μέσω τηλεφώνου με όσους εκ των αρμοδίων διατηρεί επικοινωνία, έκανε ξανά, προχτές, μια μεταμεσονύκτια έφοδο σε όλα τα τμήματα του ΨΝΑ, αυτή φορά  για να δει αν υπάρχουν καθηλωμένοι ασθενείς!!! 

Ο άνθρωπος που δεν νοιάζεται για ανθρώπους αλλά για αριθμούς, για τον οποίο «η ευαισθησία πρέπει να μένει εκτός συζήτησης», όταν  αναφερόμαστε στο τι κάνουμε στο ΨΝΑ, γιατί «δεν είναι μετρήσιμο μέγεθος» (πρέπει να μιλάμε μόνο για αριθμούς), ο άνθρωπος που συστηματικά αδιαφορεί για την δραματική έλλειψη γιατρών και νοσηλευτών από το νοσοκομείο (όταν δεν την προκαλεί), που ωθεί στο κλείσιμο βασικές κοινοτικές μονάδες (όπως το ΚΨΥ Αγ. Αναργύρων κλπ), ψάχνει για καθηλωμένους ασθενείς… Αυτός, δηλαδή, του οποίου η πολιτική που επιβάλλει στο ΨΝΑ, είναι αυτή που, σε τελευταία ανάλυση, διαιωνίζει και αυξάνει τις καθηλώσεις και τα όποια κατασταλτικά μέτρα. 

Γιατί, ναι μεν, ο πρώτος όρος για την αποφυγή των κατασταλτικών πρακτικών είναι η εναλλακτική προσέγγιση απέναντι στον ψυχικά πάσχοντα (το να μη θέλεις να καθηλώσεις, το να σκέφτεσαι και να πράττεις διαφορετικά), αλλά αυτό πρέπει να συνοδεύεται και από ορισμένες υλικές προϋποθέσεις που έχουν να κάνουν με την όλη οργάνωση της υπηρεσίας (κοινοτικά βασισμένης) και με αριθμητικά επαρκές και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό. 

Η Διοίκηση του ΨΝΑ υπονομεύει συστηματικά όλες αυτές τις προϋποθέσεις. Με ένα προσωπικό όλο και πιο ολιγάριθμο, με ποικίλους τρόπους εξοντωμένο (οικονομικά κλπ), ζώντας μέσα στον διαρκή τρόμο των επικρεμάμενων  αξιολογήσεων/απολύσεων, μέσα σε ένα ίδρυμα που ανέκαθεν λειτουργεί μέσα από τους κώδικες και τις διαδικασίες της φύλαξης και του ελέγχου, αποτελεί την τραγικότερη από όλες τις φάρσες ένας Διοικητής, με νυκτόβια άσκηση  Διοίκησης, που κάνει εφόδους όχι για να καταλάβει, όχι για να βοηθήσει, όχι για να συνεργαστεί, αλλά  για να βρει «πατήματα» για τα αυταρχικά μέτρα της επόμενης μέρας, για να σπέρνει τον τρόμο που διευκολύνει το πέρασμα των μέτρων που έχουν ήδη αποφασίσει στο Υπουργείο: άδειασμα των τμημάτων χρονίων, περαιτέρω περικοπές, αξιολογήσεις/απολύσεις, κλείσιμο σ΄ ένα χρόνο. 

Δεν είναι τυχαίο ότι η διάδοχος της Ζ. Μακρή και ομοειδούς προφίλ υφυπουργός Κ. Παπακώστα, στη πρόσφατη συνάντηση με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Αντόρ, ζήτησε 30 εκ. ευρώ ακόμα, έτσι ώστε να μπορέσει να τηρηθεί ο όρος για κλείσιμο μέχρι το τέλος του 2015. Οι προθεσμίες δεν έχουν αλλάξει. Η δυνατότητα να τηρηθούν φαίνεται όλο και πιο αβέβαιη. 

Η μέχρι τώρα επιχείρηση αδειάσματος των γηροψυχιατρικών τμημάτων του ΨΝΑ είχε σαν αποτέλεσμα να μεταστεγαστούν 30 υπερήλικες. Με τη γνωστή, πλέον, διαδικασία της εντεταλμένης συνεργασίας διαφόρων ΜΚΟ (που η οικονομική τους επιβίωση είναι στα όρια και με τη διαρκή απειλή, αν και μόνο επικρεμάμενη μέχρι τώρα, διώξεων για διαφθορά) οι «πιο λειτουργικοί» από τους υπερήλικες μεταστεγάστηκαν. 

Όπως πάντα, οι ίδιες λογικές από τη εποχή της Λέρου, διαχρονικά μέχρι σήμερα. Οι «λιγότερο λειτουργικοί» μένουν πάντα πίσω να περιμένουν. Τι; Και εδώ ξεκινάει η αγωνία και ο φόβος για ένα μέλλον που, αυτοί  που το ετοιμάζουν, όπως ο σημερινός Διοικητής του ΨΝΑ, είναι ικανοί «για τα πάντα», με την «μη μετρήσιμη» ευαισθησία που τους διέπει. 

Αλλά, ακόμη και γι΄ αυτούς που μεταστεγάστηκαν σε δομές των ΜΚΟ, δεν είναι γνωστό αν τηρήθηκαν οι θεραπευτικοί όροι και οι διαδικασίες της μετάβασης, όπως η ελεύθερη επιλογή, η επίσκεψη στο χώρο προορισμού, η συνοδεία για γνωριμία με το προσωπικό υποδοχής μέσα από μια περίοδο χρόνου, η εξασφάλιση της δυνατότητας επικοινωνίας με την οικογένεια, κοκ. Προφανώς, δεν υπήρξε καμιά διαδικασία μετασχηματισμού «από τα κάτω», αλλά τηλεφωνικές επικοινωνίες για εύρεση κενών θέσεων και υπό την (τηλεφωνική) πίεση του Διοικητή για να γίνονται όλα γρήγορα. Άδειασμα, λοιπόν, και όχι ευκαιρία για ανάπτυξη συμμετοχικών διαδικασιών, ανάδυση νέων υποκειμένων (ασθενών και προσωπικού), δράσεων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, μετασχηματισμού του θεσμού, αποιδρυματοποίησης. Ψιλά γράμματα  όλα αυτά για την τρέχουσα «ευαισθησία»… 

Δεν είναι σίγουρο ότι θα καταφέρουν να τα κλείσουν μέχρι του χρόνου. Όχι μόνο για το ζήτημα των χρονίων, αλλά και για το πρόβλημα της «όπως-όπως» μεταφοράς των ψυχιατρικών κλινικών σε γενικά νοσοκομεία… Σε ποιούς χώρους, ποιών νοσοκομείων, με πόσες κλίνες, με ποιο προσωπικό, εκεί όπου υπάρχει κι΄ άλλη ψυχιατρική κλινική ή όχι, κλπ. 

Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι θα έχουν καταφέρει να κάνουν αδύνατο το ΨΝΑ, αλλά και το Δρομοκαϊτειο, να λειτουργούν. Οι όποιες θεραπευτικές δυνατότητες μπορούσαν να υπάρχουν σε ένα παραδοσιακό ψυχιατρείο, όπως το ΨΝΑ (και το Δρομοκαίτειο), ακυρώνονται και εξανεμίζονται πλήρως. Η καταστολή θααντιμετωπίζεται όλο και πιο πολύ ως η μόνη δυνατή, ή και αυτονόητα επιθυμητή λύση.

Καινούργια περιστατικά σαν αυτό που κατήγγειλε η οικογένεια  της Στ. Νικολαίδου, διαδοχικές ΕΔΕ για θανάτους και άλλα περιστατικά θα αναδύονται καταιγιστικά. Όσο πιο πολύ διαλύουν τους στοιχειώδεις όρους ασφαλούς και θεραπευτικής λειτουργίας του ΨΝΑ, όσο περισσότερα αδιέξοδα δημιουργούνται στην καθημερινή του (δυσ)λειτουργία και όσο περισσότερο κλιμακώνεται η αδυναμία απάντησης στις όλο και πιο πολύπλοκες ανάγκες των ασθενών, τόσο περισσότερο θα καταφεύγουν στην όλο και πιο αυταρχική Διοίκηση και στην τρομοκρατία και τόσο περισσότερο, με τη σειρά τους, και εξαιτίας αυτής της διαχείρισης του ΨΝΑ, αυτά τα περιστατικά θα πολλαπλασιάζονται. 

Είναι σημαντικό ότι συλλογικότητες ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, σύλλογοι οικογενειών, εργαζόμενοι λειτουργοί ψυχικής υγείας, κοινωνικά κινήματα, λαϊκές συνελεύσεις κλπ συσπειρώνονται και ανοίγουν διαδρομές αντίστασης, για την υπεράσπιση δικαιωμάτων, ενάντια στην κατασταλτική ψυχιατρική, για την υπεράσπιση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα των υπηρεσιών για μια χειραφετητική ψυχική υγεία.

23/6/2014

Psyspirosi.gr