Ψυχική δυσφορία και κρίση

αναδημοσίευση από την Αυγή 

Του Δημήτρη Ν. Πλουμπίδη*

Πολλά δημοσιεύματα, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, τον τελευταίο χρόνο, έχουν δώσει στοιχεία για την αύξηση της ψυχικής δυσφορίας των Ελλήνων, του άγχους και της κατάθλιψης, την αυξημένη αναζήτηση βοήθειας από τους ειδικούς, ιδιαίτερα των δημόσιων υπηρεσιών, αλλά και την αύξηση των αυτοκτονιών.

Όλες οι γνωστές μελέτες οι σχετικές με τις συνέπειες για την υγεία των μεγάλων οικονομικών και κοινωνικών κρίσεων, ξεκινώντας από το 1929, τη δεκαετία που ακολούθησε την κατάρρευση της ΕΣΣΔ αλλά και τις ασιατικές κρίσεις, συμφωνούν ότι αυξήθηκαν σημαντικά οι εξής δείκτες : η νοσηρότητα από σωματικά και ψυχικά νοσήματα, η χρήση του αλκοόλ, οι ανθρωποκτονίες και οι αυτοκτονίες. Σε διεθνείς έρευνες, έχει φανεί ότι η αύξηση της ανεργίας σχετίζεται άμεσα με την αύξηση των αυτοκτονιών.

Στην Ελλάδα, πρόσφατη έρευνα στα εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων της Αθήνας έδειξε ότι η αύξηση της ανεργίας σχετίζεται με την αύξηση των ανθρωποκτονιών και η πτώση του εισοδήματος με την αύξηση των αυτοκτονιών¹. Άλλες έρευνες έδειξαν μια σημαντική αύξηση τόσο στις απόπειρες όσο και την πρόθεση αυτοκτονίας^{2, 3}. Η πλήρης επιστημονική τεκμηρίωση αυτών των διαπιστώσεων δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί.

Γιατί να προκαλεί την έκπληξη η έκρηξη αυτή της ατομικής και γενικής δυσφορίας, αλλά μερικές φορές και της απόγνωσης, όταν καταρρέει το εισόδημα ευρύτατων κοινωνικών στρωμάτων, η κοινωνική ασφάλιση, η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και όταν η διέξοδος από την κρίση δεν είναι ορατή;

Περισσότερο ευάλωτοι είναι οι άνθρωποι της μέσης αλλά και της πιο προχωρημένης ηλικίας που βλέπουν να καταρρέει το οικοδόμημα της ζωής τους και οι προσδοκίες τους. Η κατάρρευση των προσδοκιών σε συνδυασμό με την οργή για την εικόνα της κοινωνίας μπορούν να οδηγήσουν στα άκρα.

Φαινόμενα τέτοιας έκτασης, όπως η γενικευμένη δυσφορία από την κοινωνική και οικονομική κρίση που διανύουμε, ξεπερνούν τα όρια της ψυχιατρικής και ψυχολογικής φροντίδας και η λύση τους μπορεί να έλθει μόνο με κοινωνικά μέτρα. Το πρώτο και αποτελεσματικότερο αντίδοτο στην απόγνωση είναι η κοινωνική αλληλεγγύη και η συσπείρωση, που μπορούν όμως να χρωματιστούν κοινωνικά και πολιτικά με διάφορους τρόπους.

1. Ο. Γιωτάκος, Δ. Καράμπελας, Α. Καυκάς, "Επίπτωση της οικονομικής κρίσης στην ψυχική υγεία στην Ελλάδα", Ψυχιατρική, 22(2), 2011:109-119

2. M. Economou, M. Madianos, C.Theleritis, L.E Peppou, C.N. Stefanis, "Increased suicidality amid economic crisis in Greece", The Lancet, volume 378, issue 9801, page 1.459, 22 October 2011

3. Stuckler D., Basu S., Suhrcke M., Coutts A., McKee M., "Effects of the 2008 recession on health: a first look at European data", The Lancet 2011; 378: 124-125. Original Text

* Ο Δ.Ν. Πλουμπίδης είναι ψυχίατρος