Φυλακισμένη στον Κορυδαλλό η ψυχιατρική μεταρρύθμιση

αναδημοσίευση από την Καθημερινή 

Της Λινας Γιανναρου

Εγκλειστοι γυμνοί στην απομόνωση, τοίχοι και δάπεδα φθαρμένα και εμποτισμένα με υγρασία, παγωμένα κελιά, υπεράριθμοι κρατούμενοι και τρομακτικές ελλείψεις σε προσωπικό. Σύμφωνα με εμπιστευτικό πόρισμα της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές του υπουργείου Υγείας, που βρίσκεται στη διάθεση της «Κ», από τις βαριές πόρτες του Ψυχιατρείου Κρατουμένων Κορυδαλλού, η ψυχιατρική μεταρρύθμιση δεν πέρασε ποτέ.
Μολονότι από το 2009 έχει ψηφιστεί νόμος που εντάσσει το ΨΚΚ στο ΕΣΥ, αναβαθμίζοντας σαφώς τη νοσηλειακή του ταυτότητα έναντι της φυλακτικής, μέχρι σήμερα τα συναρμόδια υπουργεία Δικαιοσύνης και Υγείας δεν έχουν προχωρήσει στις απαραίτητες διαδικασίες για την εφαρμογή του. Ετσι, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της νέας διοίκησης, οι συνθήκες που επικρατούν στο Ψυχιατρείο Κρατουμένων Κορυδαλλού παραπέμπουν περισσότερο σε φυλακή-άσυλο, παρά σε σύγχρονο θεραπευτικό κατάστημα.
Η επίσκεψη του κλιμακίου της Ειδικής Επιτροπής πραγματοποιήθηκε πριν από δύο μήνες, κατόπιν εγκρίσεως του υπουργείου Δικαιοσύνης. Ανάλογα αιτήματα του φορέα τα προηγούμενα χρόνια (2007 και 2008) είχαν απορριφθεί. Οπως διαπιστώθηκε, εκτός του σαραβαλιασμένου περιβλήματος του ΨΚΚ, στο κτίριο οι τρόφιμοι ασφυκτιούν. Παρότι δυναμικότητας 160 τροφίμων, κρατούνται 300 άτομα, που συνωστίζονται ανά τριάδες σε κελιά εμβαδού 11 τ.μ. ή ανά δεκάδες σε μεγαλύτερους θαλάμους 23 ή 34 τ.μ. Μολονότι λειτουργούν και «ευπρεπέστεροι» θάλαμοι σε ανακαινισμένες πτέρυγες, τα κριτήρια τοποθέτησης των κρατουμένων σε αυτές είναι αδιευκρίνιστα.
Ολα τα κελιά διαθέτουν WC το οποίο όμως βρίσκεται σε κοινή θέα, ενώ τα κλινοσκεπάσματα και ο λοιπός εξοπλισμός είναι φθαρμένος ή ημικατεστραμμένος. Στα κελιά δεν υπάρχουν φοριαμοί, έτσι τα ρούχα κρέμονται στους τοίχους. Οπως αναφέρεται στο σχετικό πόρισμα, οι γυναίκες (μόλις τέσσερις έναντι 295 ανδρών) κρατούνται σε ξεχωριστό τμήμα του υπογείου, με άνδρες φύλακες.

Τα «μπλε κελιά»Στο υπόγειο λειτουργούν τα λεγόμενα «μπλε κελιά», θάλαμοι απομόνωσης με πόρτα και τοίχους επενδυμένους με μαλακό υλικό και δάπεδο από τσιμέντο. Δεν διαθέτουν κρεβάτι, ούτε καν στρώμα. Κατά την επίσκεψη του κλιμακίου της Επιτροπής, σε δύο από αυτά τα κελιά βρίσκονταν δύο ολόγυμνοι άνδρες. «Στη θέα των επισκεπτών έκρυβαν με τα χέρια τους (προφανώς από συστολή) τα γεννητικά τους όργανα», αναφέρεται στο πόρισμα.
Μολονότι πρόκειται για νοσοκομείο κρατουμένων, στο ΨΚΚ ισχύουν όλοι οι κανόνες των φυλακών: οι κρατούμενοι-νοσηλευόμενοι κλειδώνονται υποχρεωτικά στα κελιά τους από τις 12.15 μ.μ. - 3.00 μ.μ. και από τις 8.30 μ.μ. - 7.30 π.μ. Υπάρχει επίσης περιορισμένο επισκεπτήριο για τους συγγενείς σε χώρο ασφαλείας όπου η σωματική επαφή δεν είναι εφικτή.
Ολοι οι χώροι κράτησης είναι ψυχροί. Το κάπνισμα επιτρέπεται παντού, ενώ δεν υπάρχουν πουθενά κάμερες για την επιτήρηση των κρατουμένων-νοσηλευόμενων. Οπως διαπιστώθηκε, το φαγητό είναι επαρκές σε ποσότητα και σύμφωνα με τους κρατούμενους εύγευστο. Για λόγους ασφαλείας, όμως, όπως ενημέρωσε η διοίκηση την Επιτροπή, δεν λειτουργεί τραπεζαρία. Οι τρόφιμοι τρώνε στα κελιά τους ή σε τραπεζάκια ή όταν αυτά είναι σπασμένα, στα γόνατα.
Οι σημαντικότερες ελλείψεις ωστόσο αφορούν το προσωπικό. Μολονότι προβλέπονται οκτώ θέσεις ψυχιάτρων κι ενός παθολόγου, όλες παραμένουν κενές. Το κενό συμπληρώνεται με 6-8 εξωτερικούς ψυχιάτρους που επισκέπτονται το ψυχιατρείο δύο ημέρες την εβδομάδα. Οι νοσηλευτές είναι τρεις, εκ των οποίων μία γυναίκα (έξι προβλεπόμενες θέσεις), αλλά χρέη νοσηλευτού εκτελούν και επτά φύλακες.

Οι διαγνώσειςΔεν είναι τυχαίο ότι όταν το κλιμάκιο της Ειδικής Επιτροπής εξέτασε τυχαία κάποιους φακέλους κρατουμένων-νοσηλευόμενων διαπίστωσαν ότι όλοι ενημερώνονταν από τον ψυχίατρο από αραιά έως πολύ αραιά χρονικά διαστήματα και με τρόπο λακωνικό. «Ως προς τις διαγνώσεις, τα στοιχεία δεν είναι ακριβή, φαίνεται όμως ότι περίπου οι μισοί κρατούμενοι-νοσηλευόμενοι είναι εξαρτημένοι χρήστες ουσιών. Στους υπόλοιπους, επικρατούσα διάγνωση είναι η ψύχωση. Περίπου το 1/3 του συνόλου έχουν μεταχθεί από άλλη φυλακή για ψυχιατρική εκτίμηση (απειλή αυτοκτονίας κ.ά.).
Εκτός από την εφαρμογή του Ν. 3772/2009 που θα μετατρέψει το ΨΚΚ από φυλακή σε ειδικό θεραπευτικό ίδρυμα, η Ειδική Επιτροπή του υπουργείου Υγείας συνιστά μεταξύ άλλων την άμεση ένδυση των εγκλείστων και την καθημερινή επίσκεψη ψυχιάτρου στα «μπλε κελιά», την επέκταση της γυναικείας πτέρυγας και τη στελέχωσή της με γυναικείο φυλακτικό προσωπικό και την άμεση προκήρυξη θέσεων ψυχιάτρων.
Για την αποσυμφόρηση του ΨΚΚ προτείνεται επίσης ο περιορισμός των μεταγωγών από άλλες φυλακές για ήσσονα προβλήματα ψυχικής υγείας (όπως αϋπνίες) και η ψυχιατρική εκτίμηση όλων όσοι έχουν υπερβεί την εξάμηνη κράτηση.