Λουκέτο στην ψυχική υγεία

Η ερευνητική ομάδα του Rebuke.Gr ερευνά και αναζητά απαντήσεις σε όλα όσα ταλανίζουν τον κλάδο της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα σήμερα.

11 Οκτωβρίου 2014

 

Ο κλάδος της ψυχιατρικής θεωρώντας ότι το ίδιο το άτομο ευθύνεται για την ανάρμοστη συμπεριφορά του, τις δεκαετίες μέχρι το  60’-70’ εφαρμόζει αμφισβητήσιμες και επικίνδυνες μεθόδους όπως ηλεκτροσόκ ή λοβοτομή για να κατευνάσουν τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές.

Τη δεκαετία του 70’ το λεγόμενο κίνημα της Αντιψυχιατρικής αμφισβητεί τον μύθο του επικινδύνου ψυχασθενή και τον τρόπο αντιμετώπισης των ασθενών, θεωρεί ότι η επικρατούσα ψυχιατρική δεν αντιμετωπίζει τις κοινωνικές αιτίες της ψυχικής ασθένειας αλλά τα συμπτώματα της που εκδηλώνονται σε ατομικό επίπεδο. Θεωρεί τον εγκλεισμό σε άσυλα, απαράδεκτη και απάνθρωπη μορφή θεραπείας και προτείνει η οποιαδήποτε παρέμβαση να γίνεται μέσα στη κοινότητα.

Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν πήραν τη μορφή που έχουν σήμερα.

Το ενδεχόμενο κλείσιμο τους όχι μόνο θα αποτελεί ένα ακόμα πλήγμα στο χώρο της υγείας επί εποχής μνημονίου αλλά θα προκαλέσει ένα πισωγύρισμα της ψυχιατρικής σε μεθόδους που αντιμετωπίζουν την ψυχική ασθένεια ως ατομικό χαρακτηριστικό.

Αυτό με τη σειρά του είναι πολύ πιθανό να δώσει έμφαση μόνο στη φαρμακευτική αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων συμπτωμάτων, κάτι που δυσχεραίνει την επανένταξη και αποδοχή των «ψυχικά ασθενών».

Το οριστικό κλείσιμο του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής, «Δαφνί», έχει οριστεί για τον Ιούνιο του 2015, στο όνομα της… ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, μαζί με το Δρομοκαΐτειο και το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.

Ο λόγος είναι απλός. Η Ελλάδα έχει υπογράψει σύμφωνο με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που τονίζει ότι στο πλαίσιο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης πρέπει να κλείσουν τα νοσοκομεία και οι κλινικές τους να μεταφερθούν στα γενικά νοσοκομεία, να συρρικνωθούν οι δομές τους και να απολυθούν εργαζόμενοι.

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση έγινε με την υλοποίηση του προγράμματος που απαιτούσε το σύμφωνο Λυκουρέντζου – Αντόρ (επίτροπος Κοινωνικών Υποθέσεων) που υπεγράφη στις 28 Μαΐου του 2013 και προέβλεπε ότι η Ελλάδα θα λάβει σταδιακά επιπλέον 100 εκατ. ευρώ από τα ενωσιακά ταμεία μέχρι το τέλος του 2015, προκειμένου να αναπτυχθεί η ψυχιατρική μεταρρύθμιση και η αποασυλοποίηση των ψυχικώς πασχόντων στη χώρα μας.

Τους τελευταίους μήνες γίνονται διαμαρτυρίες εργαζομένων κατά της «μεταρρύθμισης».

Οι εργαζόμενοι είναι κάθετα αντίθετοι στον τρόπο που προωθούν το κλείσιμο των ψυχιατρείων, όχι επειδή υπερασπίζονται τον αντιθεραπευτικό θεσμό, αλλά αντιθέτως επειδή αντί για την κατάργησή του ζητούν να πάνε ένα βήμα παρακάτω.

Θέλουν να πάνε πιο πέρα από το ψυχιατρείο, προς ένα κοινοτικά βασισμένο σύστημα ψυχικής υγείας που θα σέβεται έμπρακτα τον ψυχικά πάσχοντα και τα δικαιώματά του. Που δεν θα καταστέλλει και δεν θα επιβάλλει, αλλά θα διαπραγματεύεται και θα στηρίζει.

Ένα πρωί συναντήσαμε τον κ. Ηρακλή Γκότση, αντιπρόεδρο του συλλόγου εργαζομένων στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής ή αλλιώς Δαφνί.

«Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που έχει υπογράψει αυτή η κυβέρνηση με την ΕΕ τον Ιούνιο του 2015 και τα 3 νοσοκομεία θα πρέπει να κλείσουν. Με ό,τι σημαίνει αυτό, στις σημερινές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, για εργαζόμενους και ασθενείς. Το βαφτίζουν ψευδεπίγραφα ψυχιατρική μεταρρύθμιση και αποσυλοποίηση. Για μας δεν είναι τίποτα άλλο παρά κλείσιμο και καταστροφή της Δημόσιας και Δωρεάν Ψυχικής Υγείας και παράδοσή της στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Αυτό που ευαγγελίζεται και θέλει να κάνει αυτή η κυβέρνηση, δεν είναι τίποτα άλλο παρά πέταμα των ασθενών στο δρόμο και των εργαζομένων στη διαθεσιμότητα ή στην κινητικότητα ή στην ανεργία.»

Τα πράγματα στον χώρο της ψυχικής υγείας προβλέπονται αρκετά δυσοίωνα, αφού η κυβέρνηση αντιμετωπίζει καθαρά κοστολογικά και όχι θεραπευτικά ή έστω ανθρωπολογικά το ζήτημα της ύπαρξης και λειτουργίας των ψυχιατρείων.

Και όλα αυτά την ώρα που τα τελευταία στοιχεία για την ψυχική υγεία προβληματίζουν, αφού παρατηρείται αύξηση των νοσηλειών για ψυχοπαθολογικούς λόγους, αύξηση των αυτοκτονιών και πολλαπλασιασμός των ανασφάλιστων και αστέγων, καθώς σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η απώλεια εργασίας και η οικονομική καταστροφή οδηγούν στην αύξηση των εισαγωγών στα ψυχιατρεία σε περιόδους οικονομικής ύφεσης.

«Το κλείσιμο των μεγάλων ψυχιατρικών νοσοκομείων με τον τρόπο που γίνεται και με τη θεωρία που γίνεται δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια καταστροφή του συστήματος δημόσιας και δωρεάν ψυχικής υγείας».

Ο κ. Γκότσης μας πληροφόρησε επίσης ότι δεν υπάρχει καμία κατεύθυνση και καμία ενημέρωση για τι πρόκειται να γίνει από δω και πέρα.

«Δεν υπάρχει κατεύθυνση αποασυλοποίησης των ασθενών στους χώρους που θα μεταφερθούν. Δεν μας έχουν πει τίποτα. Αυτό που ξέρουμε εμείς είναι αυτό που έχει συμφωνηθεί με την ΕΕ, ότι τον Ιούνιο του 2015 δεν θα υπάρχουν ψυχιατρικά νοσοκομεία. Από κει και πέρα τίποτα.Το σχέδιο που μας παρουσίασαν ήταν ότι οι ασθενείς και οι εργαζόμενοι θα μεταφερθούν σε ψυχιατρικούς τομείς των γενικών νοσοκομείων. Αυτό δεν είναι απλά ανέφικτο, είναι ακατόρθωτο.  Αυτή τη στιγμή η κατάσταση των γενικών νοσοκομείων είναι κάτι παραπάνω από τραγική. Δηλαδή θα έρθουμε σε ένα τριτοκοσμικό εθνικό σύστημα υγείας, που έτσι το κατάντησε αυτή η μνημονιακή κυβέρνηση, να προσθέσουμε και το ιδιαίτερο θέμα των ψυχικά ασθενών. Μόνο και μόνο από τον κοινωνικό αυτοματισμό αυτό οδηγεί στον καιάδα ασθενείς και εργαζόμενους».

Το πρόβλημα διογκώνεται όταν έχουμε να κάνουμε με απόρους και ανασφάλιστους που κατά πως φαίνεται δεν περιλαμβάνονται στα σχέδια της κυβέρνησης και της ΕΕ.

«Με τους καινούριους νόμους που έφτιαξε αυτή η κυβέρνηση οι άποροι πετάγονται όλοι εκτός συστήματος. Έχει προβλεφθεί υποτίθεται ένα κονδύλί voucher για τους ανασφάλιστους και τους απόρους, αλλά δεν αρκεί για τίποτα. Αυτή τη στιγμή στο Δαφνί πάνω από το 50% των ασθενών που νοσηλεύονται ή παίρνουν υπηρεσίες, είναι άποροι και ανασφάλιστοι. Αν κλείσει το Δαφνί τι θα συμβεί; Νομίζω ότι είναι αυτονόητη η απάντηση. Εδώ πετάνε τους υγιείς και τους ανέργους στο δρόμο.»

Ο κ. Γκότσης μας ενημέρωσε και για τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι – αλλά ταυτόχρονα αυτό επιβαρύνει και τους ασθενείς – στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή ως φορέας Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής είναι ότι έχουμε να κάνουμε με  μια εσωτερική κατάρρευση του ψυχιατρείου, και αυτή είναι η πλήρης υποστελέχωση του. Συνταξιοδοτήσεις, αποχωρήσεις συναδέλφων, ψυχιάτρων… Αυτή τη στιγμή έχουμε τεράστιο έλλειμμα από εξειδικευμένο ψυχιατρικό νοσηλευτικό  προσωπικό και από ψυχίατρους. Εδώ και 5 χρόνια δεν έχει γίνει καμία πρόσληψη. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση το ψυχιατρείο δεν θα το κλείσουν, θα κλείσει και θα συρρικνωθεί από μόνο του».

Τα ψυχιατρεία ακόμα και έτσι, χωρίς προσωπικό και χωρίς ιδιαίτερες παροχές φαίνονται στην κυβέρνηση, ακριβά Οι ψυχικά ασθενείς και οι εργαζόμενοι σε αυτά δεν χωράνε στους στόχους της δημοσιονομικής προσαρμογής και έτσι ή τα κλείνουν ή τα αφήνουν να ρημάξουν και να κλείσουν μόνα τους.