Για τον τρόπο κατάργησης των ψυχιατρείων

αναδημοσίευση από το http://psi-action.blogspot.gr/

Γιατί προκάλεσε αντιδράσεις το επείγον έγγραφο της υφυπουργού Υγείας και αρμόδιας για την Ψυχική Υγεία Ζέττας Μακρή, με το οποίο ζητά από τα τρία μεγάλα ψυχιατρεία (Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, Δρομοκαϊτειο και Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης) να αποστείλουν σχέδιο μετακίνησης των χρονίων ασθενών σε στεγαστικές κοινοτικές δομές και να υποβάλλουν προτάσεις για το μετασχηματισμό των ψυχιατρείων;

“Βολεύει όλους αυτούς (που διαμαρτύρονται) να παρουσιάζουν το μνημόνιο ως μεγάλο μπαμπούλα”, ισχυρίζεται ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης και συμπληρώνει ότι “η απόφαση είχε χαιρετιστεί από τα κόμματα ως θετική όταν ελήφθη”.

“Η κατάργηση των δημόσιων ψυχιατρείων στην Ελλάδα δεν αποτελεί δέσμευση απέναντι στην τρόικα, αλλά, με βάση το πρόγραμμα ΨΥΧΑΡΓΩΣ, υποχρέωση της χώρας που προκύπτει από τις πρώτες δύο φάσεις του προγράμματος (δηλαδή από το 2000) πολύ πριν υπάρξουν η οικονομική κρίση και τα μνημόνια”, γράφει ο καθ. Ψυχιατρικής Βένος Μαυρέας, με αφορμή το άρθρο της Ντάνι Βέργου στην «Εφημερίδα των Συντακτών».

Το θέμα όμως δεν είναι αν η απόφαση (για την κατάργηση των ψυχιατρείων) “είχε χαιρετιστεί από τα κόμματα ως θετική” ή εάν αποτελεί “υποχρέωση της χώρας” από το 2000. Δηλαδή, η διαφωνία δεν είναι για την κατάργηση των ψυχιατρείων (όπως λέγεται ή αφήνεται να εννοηθεί) αλλά για τον τρόπο  με τον οποίο επιχειρείται/επιβάλλεται.

Εξάλλου είναι σε όλους γνωστό ότι η κατάργηση των ψυχιατρείων και η μετάβαση των χρονίων ασθενών σε στεγαστικές κοινοτικές δομές αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Ένα στόχο που, όπως και πολλοί άλλοι, θα είχε επιτευχθεί αν οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις τηρούσαν τις δεσμεύσεις τους για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, δεν την ακύρωναν στην πράξη με κάθε ευκαιρία και δεν τη χρησιμοποιούσαν για να διευκολύνουν τα γνωστά διαπλεκόμενα συμφέροντα.

Είναι, επίσης, γνωστό ότι “η κατάργηση των ψυχιατρείων θα πρέπει να συνδυάζεται με την ανάπτυξη υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην κοινότητα, προκειμένου να υποστηρίξουν τόσο τους χρόνιους, όσο και τους νέους ασθενείς με σοβαρές ψυχικές διαταραχές”, όπως επισημαίνει στο κείμενό του και ο καθηγητής Βένος Μαυρέας, για να καταλήξει ότι αυτό “δεν συνέβη στο βαθμό που θα όφειλε”.

Να συμπληρώσω, λοιπόν, ότι όχι μόνο “δεν συνέβη στο βαθμό που θα όφειλε”, αλλά όλοι ξέρουμε ότι οι στεγαστικές κοινοτικές δομές αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υποχρηματοδότησης (και όχι μόνο), εδώ και τουλάχιστον πέντε χρόνια, με αποτέλεσμα οι περισσότερες να λειτουργούν πλέον κάτω από τα όρια ασφαλείας και κάποιες από αυτές να έχουν ήδη κλείσει. Επίσης, όλοι ξέρουμε ότι ακόμα δεν έχουν εξασφαλιστεί οι αναγκαίοι πόροι για τη λειτουργία τους μέχρι το 2015 (παρά την πολυδιαφημισμένη έκτακτη χρηματοδότηση από την Ε.Ε.) και φυσικά το μέλλον, από το 2015 και μετά, είναι από αβέβαιο έως σκοτεινό. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εργαζόμενοι στις κοινοτικές δομές των ΝΠΙΔ παραμένουν μόνιμα απλήρωτοι για διαστήματα που ξεκινούν από 3 και φτάνουν τους 11 μήνες !

Κάτω από αυτές λοιπόν τις συνθήκες, η υφυπουργός Ζέττα Μακρή ζητά, με έγγραφο-τηλεγράφημα, να υποβάλλουν τα ψυχιατρεία το σχέδιο μετακίνησης των χρονίων ασθενών (και που; φυσικά, στις δομές που λέγαμε παραπάνω!). Και μάλιστα το θέλει μέσα σε 10 μέρες (και συγκεκριμένα το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου!).

Βέβαια, καθόλου δεν μας εκπλήσσει που ο Άδωνις Γεωργιάδης, ο οποίος είναι αποφασισμένος να ολοκληρώσει τη ...”μεταρρύθμιση” στο δρόμο που έστρωσαν οι Λοβέρδος, Λυκουρέντζος (καθώς και προηγούμενοι υπουργοί υγείας), φτάνει στο σημείο να υποστηρίζει ότι κάποιοι αντιδρούν στο κλείσιμο των ψυχιατρείων επειδή τους βολεύει. Σα να λέμε ότι, ξαφνικά, οι άνθρωποι που εργάστηκαν για την αποϊδρυματοποίηση των ψυχικά πασχόντων, τόσα χρόνια, δεν θέλουν την κατάργηση των ψυχιατρείων, για την οποία προσπαθεί ο Άδωνις Γεωργιάδης και η Ζέττα Μακρή.

Ίσως ακούσουμε και άλλα, όπως για τις εμπειρίες άλλων χωρών που έκλεισαν τα ψυχιατρεία, αλλά μάλλον δεν θα ακούσουμε για χώρες που έκλεισαν τα ψυχιατρεία, όχι επειδή ανέπτυξαν τις κατάλληλες υπηρεσίες ψυχικής υγείας στην κοινότητα, αλλά για οικονομικούς και μόνο λόγους (ή μήπως στην περίπτωση της Ελλάδας το κλείσιμο των ψυχιατρείων δεν γίνεται για οικονομικούς και μόνο λόγους;). Για παράδειγμα, δεν θα ακούσουμε για τις ΗΠΑ που ουσιαστικά πέταξαν στο δρόμο τους ψυχικά ασθενείς. Δεν θα ακούσουμε ότι πριν από 15 χρόνια οι New York Times παρομοίαζαν τους δρόμους του Berkeley με θαλάμους ψυχιατρείων και, παρ' όλα αυτά, οι περικοπές στην ψυχική υγεία συνεχίστηκαν, με αποτέλεσμα σήμερα να υπολογίζεται ότι το 50% των αστέγων είναι ψυχικά ασθενείς.

Και μιας και μιλάμε για εμπειρίες άλλων χωρών, ο Franco Basaglia, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, σχολίαζε ότι οι ΗΠΑ, με τη λογική του “όποιος δεν εργάζεται δεν τρώει”, όταν αποφάσισε να κλείσει τα ψυχιατρεία έβαλε τους γέρους σε γηροκομεία, τα παιδιά σε ιδρύματα και πέταξε τους ενήλικες στους δρόμους, και είχε πει ότι “εμείς θέλουμε να κλείσουμε το ψυχιατρείο, όχι γιατί κοστίζει αλλά γιατί καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα και επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο περίθαλψης και φροντίδας που να είναι κοντά στις ανάγκες αυτού που δεν αισθάνεται καλά και να τον βοηθά εκεί που ζει”.

Η βιασύνη των Γεωργιάδη-Μακρή για την κατάργηση των ψυχιατρείων, χωρίς να υπάρχει ικανοποιητικό δίκτυο υπηρεσιών στην κοινότητα (και χωρίς ούτε καν να έχει εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα των υπαρχουσών κοινοτικών δομών) είναι επικίνδυνη.

 

Η Ζέττα Μακρή, σε πρόσφατη συνέντευξή της (σε αυτή που μας λέει για ...πάρκα (!) υγείας για ψυχικά πάσχοντες), υποστηρίζει ότι “κάθε ασθενής χρειάζεται εξατομικευμένη θεραπεία, προσοχή και περίθαλψη” και ότι “ο σχεδιασμός θα γίνει με αυστηρά ποιοτικά κριτήρια, σύμφωνα με αυτά που επιβάλλει η σύγχρονη ψυχιατρική επιστήμη”, αλλά παράλληλα ζητάει το “σχέδιο μετακίνησης” σε δέκα μέρες. Ε, κάτι δεν πάει καλά! Για την ακρίβεια, κάτι πάει πάρα πολύ άσχημα όταν η υφυπουργός Υγείας θεωρεί την παρακράτηση των συντάξεων των ασθενών έναν ευπρεπή (!) και νόμιμο (!) τρόπο για να αποσυμφορηθούν τα ταμεία!

Ίσως, λοιπόν, μέσα σε αυτό το κλίμα που δημιουργεί η (αποφασισμένη να βρει μια γρήγορη λύση) ηγεσία του υπουργείου Υγείας, να μην πρέπει να μας παραξενεύει η (αδιανόητη σε άλλες εποχές) πρόταση του δημάρχου της Λέρου για τη μεταφορά ψυχικά ασθενών στο “οικείο περιβάλλον” του ψυχιατρείου της Λέρου. 

Όταν το μοναδικό κριτήριο για τη φροντίδα των ψυχικά πασχόντων είναι το οικονομικό κόστος, ή θα εγκαταλειφθούν οι ψυχικά πάσχοντες στους δρόμους. ή θα γίνουν αποδεκτές προτάσεις σαν αυτή του δημάρχου της Λέρου που ακολουθεί:

Προς:
Υπουργό Υγείας κ. Γεωργιάδη
Κοινοποίηση:
Πρόεδρο Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Κρεμαστινό
Διοικητή Κρατικού Θεραπευτηρίου Λέρου κ. Καρανικόλα
Υποδιοικητή Κρατικού Θεραπευτηρίου Λέρου κ. Αντάρτη
Πρόεδρο Εργαζομένων κ Τσαχουργιανίδη

Κύριε Υπουργέ,

Μετά την πρόσφατη συνάντηση που είχαμε στην αίθουσα Γερουσίας της Βουλής, θα ήθελα να σας ενημερώσω για τις αποφάσεις που πήραμε σχετικά με την αναμόρφωση του Κρατικού Θεραπευτηρίου Λέρου.

Κατά την τελευταία σύσκεψη του Δημοτικού Συμβουλίου, αποφασίστηκε η δημιουργία και λειτουργία κέντρου αποκατάστασης ατόμων με ειδικές ανάγκες, την οποία και σας επισυνάπτω. Παράλληλα, έλαβα γνώση για το υπ’ αρ.πρωτ. Υ5α/Γ.Π.οικ.72395 έγγραφο σας, για μετασχηματισμό των ψυχιατρικών νοσοκομείων Αττικής, Θεσσαλονίκης και Δρομακαίτειου. Να σας υπενθυμίσω πως το Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου, είναι ένα κατ εξοχήν ψυχιατρικό νοσοκομείο το οποίο έχει φιλοξενήσει χιλιάδες ψυχικά ασθενής από την πρώτη μέρα λειτουργίας του, ενώ είναι και το πρώτο που εντάχθηκε στο πρόγραμμα αποασυλοποίησης. Έχει όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό, τα κτίρια αλλά και το προσωπικό για να μπορέσει να φιλοξενήσει τους νοσηλευόμενους των μεγάλων ψυχιατρικών νοσοκομείων, γι αυτό και προτείνουμε τη μεταφορά τους στο νησί μας. Είναι πολύ σημαντικό και για τους ίδιους τους ασθενείς να μεταφερθούν σε ένα περιβάλλον οικείο, αφού το προσωπικό είναι ήδη άρτια εκπαιδευμένο σε τέτοιες καταστάσεις και μπορεί να αναπτύξει τους κατάλληλους χειρισμούς για μια ομαλή ένταξη και προσαρμογή. Επίσης θα ήταν πολύ σημαντικό και για το νησί μας κάτι τέτοιο, αφού θα αξιοποιούνταν οι δομές και το προσωπικό, εξαλείφοντας τις δραματικές συνέπειες που θα είχε στο νησί μας, η κατάργηση του Κρατικού Θεραπευτηρίου.

Μια επίσκεψη στο νησί μας θα σας βοηθούσε να έχετε μια καλύτερη οπτική γωνία, προκειμένου να μπορέσετε ιδίοις όμμασι να διαπιστώσετε την δυναμικότητα του Κρατικού Θεραπευτηρίου Λέρου, αλλά και να μας παραθέσετε τις δικές σας προτάσεις.

Για οποιαδήποτε πληροφορία παραμένουμε στη διάθεση σας.

Ο Δήμαρχος Λέρου

Κόλιας Μιχαήλ

ΥΓ. Μια φωτογραφία...

"Λέρος" Φωτογραφία: Νίκος Παναγιωτόπουλος