Για την ενδεχόμενη κατάργηση της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας

αναδημοσίευση από το aristotelous17

 

Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας επεξεργάζεται σχέδιο κατάργησης της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και διάσπασής της σε δύο τελείως ανεξάρτητα τμήματα. Αυτή τη στιγμή η Διεύθυνση συναποτελείται από δύο τμήματα, το Τμήμα Νοσοκομειακής Περίθαλψης και το Τμήμα Εξωνοσοκομειακής Περίθαλψης, τα οποία βρίσκονται σε καθημερινή συνεργασία, καθώς εποπτεύουν από κοινού την ενιαία Εθνική Πολιτική για την Ψυχική Υγεία. Τα δύο αυτά τμήματα αναμένεται να ενταχθούν αντίστοιχα στη Διεύθυνση Ανάπτυξης Μονάδων Υγείας και στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Υγείας.

Σε συνέχεια του προηγούμενου ποστ, θεωρήσαμε σκόπιμο να κάνουμε από αυτό το μπλογκ ακόμα μια μικρή αναφορά στο αντικείμενο, το έργο και τα προβλήματα της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας, προκειμένου να καταδείξουμε τις αρνητικές συνέπειες που θα έχει η ενδεχόμενη κατάργηση στο σχεδιασμό, τη διοικητική διάρθρωση και την εποπτεία του χώρου της Ψυχικής Υγείας.

Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση αποτέλεσε ένα πρωτοπόρο εγχείρημα στο πλαίσιο της οικοδόμησης ενός Εθνικού Συστήματος Υγείας και ενός άρτιου και σύγχρονου κράτους πρόνοιας και στόχευσε στην άρση του κοινωνικού αποκλεισμού των ψυχικά πασχόντων και στον εκσυγχρονισμό μιας ψυχιατρικής περίθαλψης που είχε ταυτιστεί με την ιδρυματική βία (βλ. Λέρος). Σε αυτό το πλαίσιο έχει σχεδιαστεί η πλήρης κατάργηση των ψυχιατρικών νοσοκομείων και η μεταφορά των πόρων από το “άσυλο” στις κοινοτικά προσανατολισμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Για την υποστήριξη και διασφάλιση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης καταρτίσθηκε ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο, που ονομάσθηκε ΨΥΧΑΡΓΩΣ. Τα έτη 1996-1997 βάσει των αρχών της τομεοποίησης και της κοινοτικής ψυχιατρικής, εκπονήθηκε το Ψυχαργώς Α (1997-2001), το 2001 το Ψυχαργώς Β (2001-2009) και το 2012 το Ψυχαργώς Γ (2012-2020) ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχεια της ψυχιατρικής φροντίδας. 

Η συμβολή της Διεύθυνσης ήταν, μέχρι στιγμής, αποφασιστικής σημασίας αναφορικά με την εκπόνηση του σχεδιασμού, τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου, την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων και την παρακολούθηση της υλοποίησης του σχεδιασμού του προγράμματος Ψυχαργώς. Παρά τις αστοχίες, τα προβλήματα και τα λάθη, το Πρόγραμμα Ψυχαργώς είναι ίσως η μόνη εθνική πολιτική στο χώρο της υγείας που έχει να επιδείξει τόσα θετικά αποτελέσματα και τέτοια συνέχεια.

Επιπτώσεις διάσπασης της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας

Η διάσπαση της Διεύθυνσης σε πρωτοβάθμια που θα υπαχθεί στη Δ/νση Πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμια που θα υπαχθεί στη Δ/νση Ανάπτυξης Μονάδων θα έχει ως συνέπεια την αδυναμία χάραξης και υλοποίησης ενός ενιαίου σχεδιασμού και παρακολούθησης της πολιτικής ψυχικής υγείας.

Επιπρόσθετα, η ψυχική υγεία δεν συνίσταται μονάχα στη διάγνωση και αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας –και κατ΄επέκταση ανάπτυξης των αντίστοιχων υπηρεσιών- αλλά αποτελεί και πρόβλημα κοινωνικού αποκλεισμού και ανάπτυξης των αντίστοιχων πολιτικών. Η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας θα πρέπει να αποτελεί το επιτελικό κέντρο για την ανάδειξη και το συντονισμό των πολιτικών άρσης του κοινωνικού αποκλεισμού και προαγωγής της ψυχικής υγείας σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για την Ψυχική Υγεία. Η σκοπούμενη διάσπαση δεν έχει συνοπολογίσει αυτόν το εξαιρετικά κρίσιμο τομέα. Οι επιταγές της κοινοτικής παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας, σύμφωνα με τις οποίες έχει σχεδιαστεί το πρόγραμμα Ψυχαργώς, κινδυνεύουν να μείνουν κενό γράμμα.

Αυτή τη στιγμή, η Διεύθυνση ασχολείται με τα εξής αντικείμενα: πληροφοριακό υποσύστημα παρακολούθησης-χάρτης ψυχικής υγείας, ηλεκτρονικός φάκελος ψυχικής υγείας, προάσπιση δικαιωμάτων ατόμων με ψυχικές διαταραχές, αξιολόγηση της ποιότητας των μονάδων ψυχικής υγείας, προαγωγή της εργασιακής ένταξης των ατόμων με ψυχικές διαταραχές, δράσεις καταπολέμησης του στίγματος και λοιπές δράσεις προαγωγής ψυχικής υγείας κλπ.

Επιπρόσθετα, σε επίπεδο διοικητικής διάρθρωσης υπάρχει διακριτό διοικητικό υποσύστημα – Τομείς Ψυχικής Υγείας – για τη διασφάλιση της διασύνδεσης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και διακριτές πρωτοβάθμιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας (Κέντρα Ψυχικής Υγείας). Στον υφιστάμενο σχεδιασμό, προβλέπεται η διατήρηση και ενδυνάμωση της διακριτής διοικητικής υποστήριξης και διαχείρισης των πολιτικών ψυχικής υγείας και σε περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο (βλ. σχετικά και τηνΥ5β/Γ.Π./οικ 46769 (ΑΔΑ: Β49ΤΘ-Ζ5Ζ) Υπ. Απόφαση).

Κοινοτική Χρηματοδότηση και ΕΣΠΑ

Η υλοποίηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την υποστήριξη και τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η απαρχή της χρηματοδότησης χρονολογείται από το 1984 (Κανονισμός 815/84) και έκτοτε έχουν δοθεί άνω του ενός δισεκατομυρίου ευρώ στο πλαίσιο 4 συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων κατά την περίοδο 1984-2013. 

Η κοινοτική χρηματοδότηση, εξάλλου, και η συνακόλουθη υλοποίηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης αποτέλεσε τον καταλύτη για τη σύσταση της Δ/νσης Ψυχικής Υγείας, η οποία αρχικά υπαγόταν στη Δ/νση Ανάπτυξης Μονάδων Υγείας. Η υποβάθμιση και ενδεχόμενη διάσπαση της Δ/νσης είναι βέβαιο ότι θα ακυρώσει τη δυνατότητα συντονισμού και παρακολούθησης του συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος ψυχικής υγείας και επομένως θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με πιθανή συνέπεια τη συρρίκνωση ή διακοπή της κοινοτικής χρηματοδότησης. Υπενθυμίζεται ότι λόγω της εμφανούς στασιμότητας στην προώθηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης η χώρα μας υποχρεώθηκε το 2006, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην υπογραφή του Συμφώνου Spidla. Η κατάργηση της Δ/νσης θέτει σε αμφισβήτηση τη δυνατότητα υλοποίησης των όρων του Συμφώνου, το οποίο μάλιστα τελεί υπό επικαιροποίηση στο πλαίσιο συνομιλιών με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Επιβάρυνση της Δημόσιας Υγείας από Ψυχικές Διαταραχές

Οι ψυχικές διαταραχές αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα δημόσιας υγείας στην εποχή μας. Το ένα τέταρτο περίπου του πληθυσμού θα εμφανίσει κατά τη διάρκεια της ζωής του ψυχική διαταραχή.Οι επιδημιολογικές έρευνες σε διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων και στη χώρα μας, δείχνουν πως το 10-20% του πληθυσμού ανά πάσα στιγμή υποφέρουν από ψυχικές διαταραχές, από τις ελαφρότερες, έως τις βαρύτερες που συχνά προκαλούν αναπηρία δια βίου. Οι ψυχικές και νευρολογικές διαταραχές αφορούν το 30,8% των ετών ζωής με ανικανότητα, ενώ 6 νευροψυχιατρικές διαταραχές περιλαμβάνονται στις 20 πρώτες αιτίες ανικανότητας στον κόσμο (ΠΟΥ, 2001).

Σύμφωνα με πρόσφατη πανελλαδική επιδημιολογική έρευνα (2009), 14% του ενήλικου πληθυσμού πάσχει από ψυχικές διαταραχές, εκ των οποίων 7% απαιτούν θεραπευτική αντιμετώπιση.

Σε αυτό το περιβάλλον, εγείρει πολλά ερωτηματικά η απόπειρα διάσπασης και αποδυνάμωσης μιας τόσο κρίσιμης υπηρεσίας.

Θεωρούμε ότι η σκοπούμενη κατάργηση και διάσπαση της Διεύθυνσης θα δημιουργήσει νέα και ανυπέρβλητα προβλήματα στον ήδη πληττόμενο χώρο της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα.

Αριστοτέλους 17