Το ΚΕΘΕΑ παρουσιάζει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης στο πρόβλημα των ναρκωτικών

Με μειωμένη κρατική επιχορήγηση κατά 21% από το 2009, χωρίς να έχει γίνει καμία πρόσληψη προσωπικού από το 2006 και με τον κίνδυνο για περαιτέρω μείωση των εργαζομένων λόγω της ενεργοποίησης του θεσμού της εφεδρείας στο δημόσιο αλλά και του άστοχου  σεναρίου συγχώνευσης με τον ΟΚΑΝΑ  το ΚΕΘΕΑ, το μεγαλύτερο δίκτυο απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης, προσπαθεί να ανταπεξέλθει στις εντεινόμενες δυσκολίες και  γιορτάζει  αύριο 26 Ιουνίου την παγκόσμια ημέρα κατά των ναρκωτικών.

Με αφορμή μάλιστα την ημέρα αυτή το ΚΕΘΕΑ  έδωσε συνέντευξη τύπου παρουσιάζοντας τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στο πρόβλημα των ναρκωτικών όπου σκιαγραφώντας τη σημερινή κατάσταση επισημαίνει:

Την εξάπλωση του προβλήματος των ναρκωτικών, καθώς και άλλων μορφών εξάρτησης, όπως ο αλκοολισμός και η παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια και το Διαδίκτυο.

Την επιδείνωση της κατάστασης των εξαρτημένων, όπως συνάγεται από τη στροφή τους σε νέες, οικονομικότερες αλλά ιδιαίτερα επικίνδυνες για την υγεία και τη ζωή τους ουσίες («σίσα»), τις επιδημικές διαστάσεις της εξάπλωσης του HIV/AIDS και της ηπατίτιδας C στον πληθυσμό τους, την παρουσία πολλών ατόμων με πρόβλημα χρήσης ναρκωτικών και αλκοόλ στο συνεχώς αυξανόμενο αριθμό αστέγων και τη μείωση του κινήτρου για θεραπεία, εξαιτίας της απουσίας ελπίδας για το μέλλον.

Τις εντεινόμενες, λόγω της κρίσης, δυσκολίες της ελληνικής οικογένειας, που πάντα διαδραμάτιζε καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης, να συνεχίσει να το πράττει.

Την αύξηση φαινομένων επιθετικότητας και βίας απέναντι στους χρήστες ουσιών και τις άλλες ευάλωτες ομάδες, που σε περιόδους κρίσης μετατρέπονται σε εύκολο στόχο.

Την αποδυνάμωση των οργανισμών θεραπείας, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με δραστικές περικοπές, ελλείψεις προσωπικού, γραφειοκρατία και τη γενικότερη αβεβαιότητα για το μέλλον της κοινωνικής φροντίδας στην Ελλάδα.

Τη συνεχιζόμενη απουσία εθνικού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων και την πολιτική πριμοδότηση «φθηνών» λύσεων, όπως τα προγράμματα υποκατάστασης στα νοσοκομεία, χωρίς προγραμματισμό, αξιολόγηση του έργου των φορέων και των αναγκών της ελληνικής κοινωνίας, με συνέπεια τη σταδιακή απαξίωση του στόχου της πλήρους και ισότιμης επανένταξης στην κοινωνία και των «στεγνών» προγραμμάτων.

Για την αντιμετώπιση των αναδυόμενων αναγκών της ελληνικής κοινωνίας την περίοδο της κρίσης και παρά τα προβλήματα αυτά, το ΚΕΘΕΑ ανακοίνωσε τη δημιουργία νέων μονάδων, χάρη στην αξιοποίηση προγραμμάτων ΕΣΠΑ και ιδιωτικών επιχορηγήσεων. Με την υποστήριξη του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» το ΚΕΘΕΑ προχωράει μέσα στο 2012 στη δημιουργία Κέντρου Άμεσης Πρόσβασης στην Αθήνα και δύο κινητών μονάδων street-work σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη με στόχο την πολύπλευρη υποστήριξη εξαρτημένων που βρίσκονται το δρόμο. Ενώ μέσω ΕΣΠΑ δρομολογεί τη δημιουργία 7 Ψυχοδιαγνωστικών Κέντρων στις μεγάλες περιφέρειες της χώρας για την υποστήριξη και κοινωνική ένταξη ατόμων κάθε ηλικίας με πρόβλημα χρήσης ουσιών και ψυχιατρικά προβλήματα.

Ωστόσο, όπως επεσήμαναν οι εκπρόσωποι του ΚΕΘΕΑ, η αντιμετώπιση του προβλήματος, σε μια εποχή που οι ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας για πρόληψη, θεραπεία και επανένταξη αυξάνονται ραγδαία, δεν είναι δυνατόν να επαφίεται μόνο στις πρωτοβουλίες και την αφοσίωση των φορέων στο έργο τους, αλλά επιβάλλεται να στηρίζεται σε ένα συνολικό, ολοκληρωμένο και τεκμηριωμένο εθνικό σχεδιασμό. Στο πλαίσιο αυτό το ΚΕΘΕΑ προτείνει:

Τη δημιουργία Γραφείου παρά τω  πρωθυπουργώ για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων.

Τη συγκρότηση εθνικού σχεδίου δράσης, με εξασφαλισμένα κονδύλια και προσωπικό, το οποίο θα συγκροτηθεί με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων και θα περιλαμβάνει συγκεκριμένους στόχους και δράσεις, χρονοδιάγραμμα, κόστος, προσδοκώμενα αποτελέσματα, εργαλεία και διαδικασίες αξιολόγησης.

Την έκδοση του εκκρεμούντος Προεδρικού Διατάγματος για τους όρους και τις προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας θεραπευτικών μονάδων, καθώς και την αξιολόγηση όλων των φορέων.

Ειδικότερα για τον τομέα της θεραπείας, το ΚΕΘΕΑ, μεταξύ άλλων,  προτείνει διασύνδεση και συνεργασία των φορέων για την καλύτερη αντιμετώπιση των αναγκών των χρηστών, ενίσχυση των προγραμμάτων street-work, βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου βάσει της αρχής θεραπεία και όχι εγκλεισμός, καθώς και μέτρα για τον εξορθολογισμό των δαπανών, τη διαφάνεια και την αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας στους φορείς θεραπείας.

Η κρίση δημιούργησε νέες ανάγκες στον πληθυσμό των χρηστών και στις οικογένειές τους, ωστόσο το ΚΕΘΕΑ και οι άλλοι φορείς απεξάρτησης και κοινωνικής φροντίδας, αντί να υποστηριχθούν, βρέθηκαν αντιμέτωποι με προβλήματα και δυσκολίες, απόρροια μιας ισοπεδωτικής πολιτικής με πολλές αντιφάσεις, κενά και συνεχή αβεβαιότητα. Πιο συγκεκριμένα:

Από το  2009 μέχρι το 2011 η κρατική επιχορήγηση προς το ΚΕΘΕΑ έχει μειωθεί κατά 21%, ενώ περαιτέρω μείωση προβλέπεται για το 2012. Η επιχορήγηση που έλαβε το ΚΕΘΕΑ το 2011 ήταν 18.870.000 €, ενώ για το 2012 η εγγεγραμμένη προς το ΚΕΘΕΑ επιχορήγηση είναι 18.500.000 €, αλλά ουδείς γνωρίζει αν τελικώς θα εισπραχθεί στο σύνολό της. Το 2011 μάλιστα, σας θυμίζω, είχε ληφθεί απόφαση για περικοπή της τάξεως του 51% που ευτυχώς στην συνέχεια τροποποιήθηκε. Αυτό πρακτικά θα σήμαινε αναγκαστική διακοπή λειτουργίας πολλών θεραπευτικών μονάδων και θα οδηγούσε χιλιάδες υπό θεραπεία χρήστες ξανά στο δρόμο και την εξαθλίωση, και τις οικογένειές τους σε απόγνωση. Έχοντας στο πλευρό μας και την ελληνική κοινωνία και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, μπορέσαμε να αποφύγουμε αυτή την απειλή συνεχίζουμε, ωστόσο, να αντιμετωπίζουμε πολλές δυσκολίες και να λειτουργούμε στο όριο των οικονομικών αντοχών μας.

Σε ό,τι αφορά το προσωπικό η τελευταία έγκριση προσλήψεων για το  ΚΕΘΕΑ έγινε το 2006, με αποτέλεσμα ο αριθμός των εργαζομένων μας να υφίσταται τα τελευταία χρόνια μόνο μειώσεις. Η παρατεινόμενη αδυναμία στελέχωσης καθιστά εξαιρετικά δυσχερή την προσπάθειά μας να αντεπεξέλθουμε στα αυξανόμενα αιτήματα των τοπικών κοινωνιών για νέες υπηρεσίες, παρά την υποστήριξη που μας προσφέρει συνήθως η τοπική αυτοδιοίκηση από πλευράς υποδομών και κάλυψης των λειτουργικών εξόδων. Πάνω από 15 αιτήματα προς το ΚΕΘΕΑ για νέες μονάδες εκκρεμούν αυτή τη στιγμή. Το 2011 στο ΚΕΘΕΑ απασχολήθηκαν 511 εργαζόμενοι, 454 πλήρους και 57 μερικής απασχόλησης, συνολικά 31 λιγότεροι από το 2010. Ο αριθμός τους βαίνει μειούμενος, εξαιτίας της εντατικοποίησης της εργασίας και των οξυμένων και ειδικών αναγκών που καλούνται οι εργαζόμενοι να αντιμετωπίσουν.

Ας σημειώσουμε εδώ ότι το προσωπικό του ΚΕΘΕΑ δέχτηκε μέσα στη χρονιά σημαντικό πλήγμα με τις σοβαρές τις μειώσεις των απολαβών του, οι οποίες παραβλέπουν το γεγονός ότι στηρίζει έναν ιδιαίτερα επιβαρυμένο πληθυσμό σε πολύ δύσκολες και συχνά επικίνδυνες συνθήκες, όπως ο δρόμος, η φυλακή και οι μονάδες πρώτης γραμμής. Είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που, παρά τις σημαντικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει πλέον και το ίδιο, το προσωπικό του ΚΕΘΕΑ συνεχίζει το έργο του με την ίδια δέσμευση και αυταπάρνηση.  

Επιπλέον μέσα στη χρονιά το ΚΕΘΕΑ βρέθηκε αντιμέτωπο με την προοπτική περαιτέρω μείωσης του προσωπικού του λόγω του μέτρου της εργασιακής εφεδρείας, κίνδυνος που δεν γνωρίζουμε αν έχει αποσοβηθεί, αλλά και το σενάριο συγχώνευσής του με τον ΟΚΑΝΑ. Όπως έχουμε επανηλλειμένως εξηγήσει, μια τέτοια επιλογή θα ήταν άστοχη και ατελέσφορη. Θα μετέφερε παθογένειες στο ΚΕΘΕΑ, που ακόμα και στην περίοδο της κρίσης παραμένει υγιής και αποτελεσματικός οργανισμός, και θα ήταν ασύμφορη για το ελληνικό δημόσιο με πολύ αρνητικές συνέπειες στον τομέα αντιμετώπισης των εξαρτήσεων.

Μια χρονίζουσα δυσκολία στον τομέα των εξαρτήσεων παραμένει η απουσία εθνικού σχεδιασμού. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης που είχε εκπονηθεί με τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων πριν από δύο χρόνια ουδέποτε εφαρμόστηκε. Αντιθέτως εδώ και ένα χρόνο η στρατηγική του Υπουργείου στον τομέα των ναρκωτικών φαίνεται να εξαντλείται στην επέκταση των προγραμμάτων υποκαταστάτων και τη μεταφορά τους στα νοσοκομεία, βιαστικά, χωρίς σχέδιο, χωρίς προδιαγραφές, χωρίς μέριμνα να καλυφθούν οι πολύπλευρες ανάγκες των χρηστών. Η  έκπτωση της θεραπείας σε απλή χορήγηση μιας ουσίας κρατάει τους χρήστες καθηλωμένους στον τρόπο ζωή τους, στη χρήση, την παραβατικότητα και την περιθωριοποίηση με τις γνωστές επιπτώσεις σε προσωπικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο. Δεν προσφέρει ουσιαστική υποστήριξη, ώστε να βελτιώσουν την κατάστασή τους και να κινητοποιηθούν, για να κάνουν το βήμα προς την απεξάρτηση και την επάνοδο στην κοινωνία.

Αυτή η πολιτική πριμοδότηση και η ευρεία προβολή των προγραμμάτων υποκατάστασης ως μαγικής λύσης στο πρόβλημα της εξάρτησης  αποπροσανατολίζει τους χρήστες ουσιών και τις οικογένειές τους, οδηγεί σε απαξίωση των «στεγνών» προγραμμάτων, της ψυχικής απεξάρτησης και της κοινωνικής επανένταξης.

Για να ανταποκριθεί στις εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες του εξωτερικού περιβάλλοντος και τις αυξημένες ανάγκες των ανθρώπων που έχουν ανάγκη από βοήθεια, το ΚΕΘΕΑ εγκαίρως επεξεργάστηκε και έθεσε σε εφαρμογή ένα σχέδιο δράσης με βασικούς άξονες:

• Αναδιοργάνωση υπηρεσιών.

• Συστηματική παρακολούθηση των εξελίξεων και ανταπόκριση στις νέες ανάγκες. 

• Προώθηση της συνεργασία και της συμπληρωματικότητας με άλλους φορείς.

• Συνεχής αξιολόγηση και βελτίωση της ποιότητας, της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των υπηρεσιών του.

• Ενεργητική συμμετοχή στο δημόσιο διάλογο για μια επίκαιρη και αποτελεσματική πολιτική για τα ναρκωτικά.

• Στήριξη των επαγγελματιών στο χώρο των εξαρτήσεων με προγράμματα και δράσεις δια βίου εκπαίδευσης.

• Συμπίεση λειτουργικών δαπανών.

• Αύξηση της αυτοχρηματοδότησης.

• Αξιοποίηση της κοινωνίας των πολιτών.

• Διαφάνεια και λογοδοσία.

Χάρη στη στρατηγική αυτή,  μέσα στο 2011 συνεχίσαμε να παρέχουμε υπηρεσίες σε μεγάλο αριθμό ατόμων:

• Σε 2.000 χρήστες στο δρόμο μέσω ειδικών παρεμβάσεων (street-work).

• Σε 3.200 χρήστες νόμιμων και παράνομων ουσιών στα Συμβουλευτικά μας Κέντρα.

• Σε 1.500 άτομα στις μονάδες ψυχικής απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης.

• Σε 2.300 φυλακισμένους και αποφυλακισμένους με πρόβλημα χρήσης.

• Σε 6.000 μέλη οικογενειών που αντιμετωπίζουν στους κόλπους τους πρόβλημα χρήσης.

• Σε 7.000 αποδέκτες υπηρεσιών πρόληψης στις σχολικές κοινότητες και τις τοπικές κοινωνίες.

• Σε 1.000 αποδέκτες υπηρεσιών εκπαίδευσης επαγγελματιών – νέων επιστημόνων.

Μειώσαμε τις δαπάνες μας, για να προσαρμοστούμε στα νέα οικονομικά δεδομένα, χωρίς να μειώσουμε το εύρος και την ποιότητα των υπηρεσιών μας. Συνολικά το διάστημα 2009 έως 2011 έχει επιτευχθεί μείωση δαπανών της τάξεως του 21%. Για το 2012 σε σχέση με το 2011 προβλέπεται επιπλέον μείωση της τάξης του 7%.

Συνεχίσαμε τις δράσεις αυτοχρηματοδότησης μέσα από τις παραγωγικές μας μονάδες, προγράμματα ΕΕ/ ΕΣΠΑ και ιδιωτικές επιχορηγήσεις, με  βασικό στόχο να μπορέσουμε να καλύψουμε τις αναδυόμενες ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας την περίοδο της κρίσης

Σε αυτό το πλαίσιο, για το επιβαρυμένο από τις συνέπειες της κρίσης κέντρο της Αθήνας το ΚΕΘΕΑ υλοποιεί σχέδιο με στόχο την αντιμετώπιση φαινόμενων, όπως η εγκληματικότητα, καθώς και την κάλυψη των αυξημένων αναγκών περίθαλψης και φροντίδας των εξαρτημένων που είναι άστεγοι ή διαβιούν κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» θα χρηματοδοτήσει τη δημιουργία Κέντρου Άμεσης Πρόσβασης, προϋπολογισμού 950.000 € στην περιοχή της Ομόνοιας και τη λειτουργία δύο νέων κινητών μονάδων street-work σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη για την επόμενη τριετία, προϋπολογισμού ύψους 1.387.660 €.

Με τη δημιουργία των μονάδων αυτών, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών του, την ανάπτυξη νέων καινοτόμων προγραμμάτων παρέμβασης σε κρίση, καθώς και τη συστηματική δικτύωση και συνεργασία με άλλους φορείς, το ΚΕΘΕΑ θα έχει τη δυνατότητα να προσφέρει στους χρήστες που βρίσκονται στο δρόμο μεγάλος εύρος υπηρεσιών:  από την επιτόπια πρωτοβάθμια περίθαλψη και την κάλυψη άμεσων αναγκών επιβίωσης μέχρι τη βραχεία φιλοξενία σε ειδικά διαμορφωμένους ξενώνες, και από τη διασύνδεση με υπηρεσίας υγείας και κοινωνικής φροντίδα μέχρι την πλήρη απεξάρτηση και κοινωνική ενσωμάτωση.

Επίσης, μέσω του ΕΣΠΑ το ΚΕΘΕΑ εξασφάλισε τη δημιουργία 7 Ψυχοδιαγνωστικών Μονάδων  στις μεγάλες περιφέρειες της χώρας, συνολικού προϋπολογισμού 2.540.000,00 €, καθώς και προγραμμάτων για την υποστήριξη της κοινωνικής ένταξης των απεξαρτημένων. Τα κέντρα θα καλύψουν ένα σημαντικό κενό που αφορά την προσφορά υπηρεσιών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας των εξαρτημένων, προβλήματα τα οποία αυξάνονται λόγω της κρίσης και δυσκολεύουν τη θεραπευτική αντιμετώπιση της εξάρτησης.

Επιχειρήσαμε να απαντήσουμε τεκμηριωμένα στο ερώτημα αν οι πόροι που ξοδεύει η ελληνική κοινωνία για την απεξάρτηση και την επανένταξη πιάνουν τόπο και είναι ανταποδοτικοί, διενεργώντας έρευνα οικονομικής αποδοτικότητας των υπηρεσιών μας. Η έρευνα έδειξε ότι η απεξάρτηση  δεν αποτελεί μόνο ανθρωπιστική και κοινωνική επιταγή,  αλλά έχει και μία κρίσιμη οικονομική διάσταση.  Για κάθε 1€ που δίνεται στις θεραπευτικές κοινότητες η κοινωνία εξοικονομεί από 4,6 μέχρι 6,5 €, από τον περιορισμό δαπανών που συνδέονται με την κατάχρηση ουσιών, όπως η χρήση υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας, το κόστος δίωξης και απονομής της δικαιοσύνης, οι απώλειες στην παραγωγικότητα κ.ά.

πηγή